vrijdag 22 januari 2016

Spionnen onder elkaar

Onlangs verschenen berichten in het nieuws over de vergiftiging van een overgelopen Russische spion Litvinenko, waarin verondersteld wordt dat Poetin zelf de opdracht heeft gegeven. De berichten staan bol van woorden die de bewering afzwakken, zoals misschien, wellicht, waarschijnlijk enz.
Het lijkt mij overdreven dat een regeringsleider zo'n specifieke opdracht geeft. Eerder is sprake van een algemene regel die dit soort diensten in dergelijke gevallen hanteren.
Als een spion gearresteerd wordt luidt een van de regels, dat de regering van het land van herkomst hem of haar niet kent als spion. Het is de spionagedienst zelf die dit soort zaken afhandelt, conform vaste procedures. Tijdens de Koude Oorlog zijn over en weer tussen het westen en het communisme eigen spionnen omgebracht, uit vrees voor doorslaan tijdens verhoren. Daar werd nauwelijks ruchtbaarheid aangegeven. Een van de bekende gevallen was die van de nooit opgeloste paraplumoord op een Bulgaarse dissident in Engeland eind jaren 70. Dissidenten zijn vaak erg goed geïnformeerd. De Bulgaar kreeg wachtend bij een bushalte 'per ongeluk' een prikje met de punt van een paraplu. Hij overleed niet veel later aan een vergiftiging.
Soms werden gevangen spionnen tegen elkaar uitgewisseld, zoals bij de checkpoints in de beruchte Oost-Duitse muur gebeurde. De meest bekende (vanwege berichtgeving) ruil vond plaats op de Glienicker Brücke, toen de Russische spion Abel geruild werd tegen de Amerikaanse Lockheed U-2 piloot Powers. Powers' spionagetoestel werd neergehaald toen het boven Sovjet gebied vloog. Dat was in die tijd, begin jaren 60, wereldnieuws. Na een tijdje konten draaien gaf Amerika toe dat het een spionagevlucht betrof. Die pikzwarte U-2 met zijn enorme spanwijdte en zeer geavanceerde apparatuur zag er zelfs voor de Russen toch niet bepaald als een passagierstoestel uit. Men hoopte zodoende het leven van de piloot te redden.
Midden jaren 80 was er weer zo'n ruil. Een dissident en een aantal gevangenen (nb. : hier werd het woord spionnen dus bewust niet gebruikt) werden geruild tegen een paar Oostblok spionnen. En ja voor elk land geldt, dat ooit een regeringsleider voor al die procedures getekend heeft. Maar dit keer is het weer iets om op het conto van Poetin te schrijven. Ongeloofwaardig.