dinsdag 12 september 2017

De was doen

Als het lange, zwarte verlengsnoer werd uitgerold was het maandag, wasdag. Dat snoer lag op de overloop en liep van de keuken (waar een wandcontactdoos was) naar de badkamer. In die badkamer stond een grote houten tobbe op poten. De buitenkant had veel weg van een regenton of wijnvat; dus duigen compleet met zwarte hoepels. Onder de tobbe bevond zich een elektromotor. Vandaar het verlengsnoer. Die motor dreef met behulp van een grote v-snaar en een groot wiel boven een lange getande arm boven op de tobbe aan. Die arm liet door een heen en weer gaande beweging midden op het houten deksel een tandwiel op een as draaien. Aan de binnenkant van dat deksel bevond zich een houten vork, die door het tandwiel werd aangedreven. Die vork zorgde ervoor, dat het wasgoed in de tobbe heen en weer werd geslagen. Als de wasmachine aan het werk was, hoorde men in het hele blok kadoenk, kadoenk, kadoenk! Ik heb er nooit iemand over horen klagen.
De was werd vooraf gekookt in een grote zinken ton op een petroleumstel. De inhoud ging later in de wasmachine. Als de was klaar was, werd de motor uitgezet. Onderaan, aan de zijkant van de tobbe bevond zich een houten stop. Die werd verwijderd, zodat het was water kon wegstromen. In dit geval in de zinken douchebak. Daarna kwamen er sterke kinderarmen aan te pas om het was goed uit te wringen.
Op de tobbe stond namelijk een wringer met twee grote witte rubberen rollen en een zwengel. Ik vond het vreemd dat de wringer niet werd aangedreven door de elektromotor. Maar gezien onze manier van werken was dat maar goed ook. Terwijl de een het was goed gereed maakte en tussen de rollen aanbood, draaide de ander zich een ongeluk. Vooral wanneer de rollen te dicht op elkaar ingesteld waren of het wasgoed slordig aangeboden werd. Van techniek wisten wij niet echt veel, maar de grote vleugelmoer op de wringer kenden we wel. Die kon dan wat losser gedraaid worden.
Na dat gezwengel werd het wasgoed in schoon water uitgespoeld en weer door de wringer gehaald. Daarna werd de was opgehangen. Zomers aan de waslijnen op het balkon en anders op een rekje voor de kachel. Al met al geen aantrekkelijk klusje, de was doen. Maar het kon erger.
Het was nog het tijdperk van de luiers. Die moesten ook gewassen worden. Een grote boodschap werd eerst in de wc gekieperd. Als die niet aan de luier vastgeplakt zat. Mijn broertje en zusje hadden de neiging om de warme hap na de leg ook nog flink te pletten. Klaar ben je. En tja, ook de kleintjes hadden soms last van diarree! Nou, dan was ik helemaal van de kaart!
Na de eerste reiniging verdwenen de luiers in een emmer met water en zeep. Om in te weken. Brrrr!
Nog meer Brrrr! wanneer zo'n emmer geleegd (in de wc) en de luiers uitgespoeld moesten worden. Daarna begon de voorwas op het petroleumstel.