Ik heb zodoende ook niet de neiging ontwikkeld om anderen de schuld te geven. Daar zit een vorm van onrecht in. En aan onrecht heb ik een hekel. Ik heb geleerd mijn verantwoordelijkheid te nemen.
Ik herinner me nog de zeer verbaasde gezichten van medewerkers van een opdrachtgever, toen ik op een schuldvraag moeiteloos antwoordde dat ik dat gedaan had. Het werd doodstil, want een fout toegeven was in hun bedrijfscultuur not done. Opvallend genoeg liet men het daarbij. In andere situaties waarin ik aangaf verantwoordelijk te zijn, was duidelijk merkbaar dat men niet wist wat men met mijn reactie aan moest. Misschien hoopte men dat ik zou ontkennen en dat zij vervolgens mij op hun pijnbank konden leggen, zoals zij dat gewend waren.
Wat betreft de verliezen die ik geleden heb, zowel zakelijk als in de privésfeer, ik beschouw ze als situaties die zich in een mensenleven kunnen voordoen; vaak zit het mee, soms zit het tegen. Verkeerde keuzes die ik maak en mijn openheid zijn er ook de oorzaak van dat ik onbewust onheil over mezelf afroep. Maar daar kom ik vaak later achter. Weer een les geleerd.
Anderen de schuld geven (met een mooi woord : externaliseren), daar heb ik niets mee. Ik vind dat laf gedrag. Mijn kop in het zand steken en mijn ego voeden, daar ben ik niet mee bezig. Ik zou me niet op mijn gemak voelen, als ik telkens weer in een slachtofferrol zou kruipen. Ik ben immers geen klein kind meer. Mijn levenshouding geeft mij het gevoel controle te hebben over mijn leven. Ik hoef niets te onthouden vanwege leugens en kan iedereen recht in de ogen kijken. Weliswaar onder het voorbehoud, dat ook ik me kan vergissen en dingen vergeet. Ik ben toch ook maar een mens.